Türkiye’de Elektronik Atık Durumu

Türkiye’de Elektronik Atık Durumu

Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre 2000 yılında 30 milyon TV, 2005 yılında 80 milyon cep telefonu ve 19 milyon sabit telefon abonesi vardır. Türkiye Beyaz Eşya Üreticileri Derneğine göre 2006 yılında Ocak-Temmuz döneminde 6.7 milyon adet beyaz eşya üretilmiştir bunun 4.3 milyon adedi ithal edilmiştir. Sadece Vestel’in yılda 10 milyon CRT-TV, 4 milyon LCD ve plazma TV, 3.5 milyon buzdolabı, 2.5 milyon çamaşır makinesi, 1 milyon bulaşık makinesi, 1 milyon fırın, 0.7 milyon klima, 12 milyon dijital cihaz, 0.5 milyon dizüstü bilgisayar üretim kapasitesi vardır.

Türkiye’de Elektronik Atık Durumu

Ülkemizde de elektronik atık miktarı hızla artmaktadır. Bir çok gelişmiş ülkede elektronik atık adı verilen kullanım dışı ürünler zorunlu olarak ayrı toplanmaktadır. Ayrı toplanan bu atıklar diğer atıklarla beraber çöpe atılmak yerine diğer şekillerde bertaraf edilme işlemine tabi tutulmaktadır.

Ülkemizde henüz yeni şekillenmeye başlayan ayrı toplama sistemi bir çok bölgede yaygınlaşmadığı için bütün atıklar çöpe gitmektedir. Bazı illerde, direk evlerde kurulan ayrı toplama sistemi ile geri dönüşüme gitmektedir. Bazı illerde merkezi çöp toplama merkezlerinde her cins atık ayrılarak değerlendirilmektedir.

Diğer yandan bazı il ve ilçelerde vahşi olarak depo edilen çöpler ihale usulü ile satılarak kazanan kişiler tarafından işlerine yarayan çöpler ayrıştırılarak değerlendirilmektedir.
Elektronik atıklardan buzdolabı atıklarının geri dönüşümüne gönderilmeden once CFC gibi ozon tüketen zararlı maddeler eski dolaplardan uygun yöntemlerle uzaklaştırılmalıdır. Pil/Akü geri dönüşümünde ise Pb-asit tip araç akülerinin geri dönüşümü %90 oranında yapılmaktadır. Bunun nedeni de eski akünün teslim edilerek ancak yeni akünün alınmasından kaynaklanmaktadır.

Bu sistemde geri dönüşümde uygulanabilir sistemlerden bir olarak ele alınmalıdır. Asitsiz kurşunlu/çinkolu pillerin %4’ü geri dönüştürülmüştür. Ni-Cd, NiMH ve Lion piller çevreye zararlı aktif metaller içerdiğinden uygun şekilde yok edilmelidir. İletişimin vazgeçilmezi cep telefonu geri dönüşümünde telefonlar kıymetli Au ve Cu kaynağı olup, gömüldüğünde

EPA’ya göre zehirli (Pb, Hg, Cd ve As) içerir. 1 ton cep telefonundan 230 gr 1 ton eski maden atığından 62 gr Au kazanılmaktadır. Böylece madencilik faaliyeti azalır, zehirli atıklar gömülmekten kurtarılmış olurlar.